Çek bozdurma ya da yaygın adıyla çek kırdırma işlemi ticari sektörlerde sıkça gerçekleştirilen bir işlemdir. Çek bozdurmanın temelinde yatan hususlardan birisi, çeki yazan kişinin ödemeyi taahhüt ettiği tarihi evrakın üzerinde belirtmesidir. Vadesi gelene kadar çek 4-5 kez el değiştirebilir. Çeki bozduracak olan kişinin ise ticari bir ilişkisi olmak zorunda değildir. Her ne kadar uzak durulması gerekilen bir ödeme aracı olsa da ticari kurum için vazgeçilmezdir. Çekin elbette risk yaratacak özellikleri de bulunur. Peki, avantaj sağladığı kadar, büyük risk teşkil eden bu süreç nasıl işlemektedir?
Çek kırdırma özellikle ticari ilişkisi bulunan kurumlar tarafından tercih edilen önemli bir ödeme aracıdır. Normal ilerleyen bir süreçte çekin üzerinde yazan miktar günü geldiğinde kişiye teslim edilir. Fakat istisna içeren bazı durumlarda çekin ödeme gününden önce tahsil işlemi yapılması gerekmektedir. Bu istek çeki yazan kişi veya kurum ile değil, çekin yazıldığı banka tarafından uzlaşmaya giderek sağlanabilir. Banka belli bir komisyon karşılığında bu talebinizi yerine getirecektir. Bu durumda çekin üzerinde yazılan tarihten önce ödemenin sağlanmasına çek kırdırma denir. Bankanın alacağı komisyon ise, çeki düzenleyen kişinin kredi notu ve çekin değerine göre değişkenlik göstermektedir.
Büyük paraların el değiştirdiği ödeme seçeneklerinde ticaret kurumları genellikle çek tercih etmektedir. Banka çeki kırmayı kabul ederken hem müşterinin mağdur olmamasını sağlamak hem de kendi itibarlarının zedelememek adına sıkı bir araştırma gerçekleştirir. Olumsuz bir durum tespit edilirse banka kendini çekecek, çek elinizde kalacaktır.
Elinizde bulunan, bir kişi ya da firma tarafından şahsınıza yazılan çek, bozdurulmak üzere bankaya götürülür. Bir sonraki aşama bankanın çeki yazan kişiyi sorgulaması olacaktır. Sorgulama işlemi; çek tarihinin kim tarafından ne zaman yazıldığı, miktarının ve taşıdığı risk oranının tespitini kapsar. Bu aşamadan sonra banka komisyon oranını belirleyerek kişiye teklifte bulunur. Kabul edildiği taktirde banka tarafından çek ciro edilir. Komisyon bankaya aktarıldıktan sonra ödeme tutarı kişiye teslim edilir. Böylelikle çek kırdırma işlemi gerçekleştirilmiş olur.
Komisyon oranları banka tarafından belirlenir. Peki, hangi hususlar göz önünde bulundurularak değerlendirme yapılır, bakalım;